General Steam
Harlingen
Als ze nog zou bestaan, dan zou de General Steam Navigation Co. uit Londen nu de oudste stoomvaartmaatschappij ter wereld zijn. Opgericht in 1824 verzorgt de rederij vaarexcursies over de Theems en vracht- en passagiersvervoer over de Noordzee en he...
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Als ze nog zou bestaan, dan zou de General Steam Navigation Co. uit Londen nu de oudste stoomvaartmaatschappij ter wereld zijn. Opgericht in 1824 verzorgt de rederij vaarexcursies over de Theems en vracht- en passagiersvervoer over de Noordzee en het Kanaal. Later vaart General Steam ook op West-Afrika, Noord- en Zuid-Amerika en de Golf van Mexico. En vanaf 1845 doet de maatschappij ook Harlingen aan. In dat jaar meert de stoomraderboot Rapid in deze stad af, als eerste van een hele reeks zeil- en stoomschepen van de onderneming. De Lion bijvoorbeeld onderhoudt van 1847 tot 1882 een weekdienst tussen Harlingen en Londen.
De schepen brengen veel levend vee naar Engeland. Ze vertrekken daarom meestal op de dag na de Friese veemarkten. Ook Friese boter wordt in grote hoeveelheden naar de Engelse hoofdstad vervoerd, want in het Eastend van Londen is de gezouten Friese boter populair. Daar komt trouwens wel de klad in door het ‘boterschandaal’. Afnemers in Londen sturen in 1862 een schip vol boter terug, omdat ze de slechte kwaliteit niet accepteren.
Al wordt General Steam al in 1920 overgenomen door P & O Steam Navigation Co., het bedrijf blijft toch nog tot 1972 onder eigen naam varen. Tussen 1824 en 1972 varen er bijna 250 schepen onder de vlag van General Steam. In 1965 wordt de lijndienst van Harlingen naar Londen voor de laatste keer uitgevoerd.
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
