Midlumerweg 5
Harlingen
In 1898 opent in de Simon Stijlstraat 9 in Harlingen een goudsmidswinkel de deuren. Isaäc Leijdesdorff gaat er gouden, zilveren en nikkelen sieraden, dames- en herenhorloges, juwelen en klokken verkopen.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Leonard en Rosalie Leijdesdorff
In 1898 opent in de Simon Stijlstraat 9 in Harlingen een goudsmidswinkel de deuren. Isaäc Leijdesdorff gaat er gouden, zilveren en nikkelen sieraden, dames- en herenhorloges, juwelen en klokken verkopen.
Als zoon Leonard 26 jaar is neemt hij het bedrijf over. Hij woont met zijn vrouw Anna hier op de Midlumerweg. Leonard is een ‘traditionele’ Jood die op zaterdag de sjoel bezoekt. Het gezin voert geen kosjere huishouding en ook de winkel is ‘s zaterdags open. En kennelijk gaan de zaken goed, want in 1913 wordt de bouw aanbesteed van een gloednieuw winkelpand aan de Voorstraat 75. Het jaartal prijkt tot op de dag van vandaag in de top van de gevel.
Als Leonards vrouw Anna in 1935 overlijdt, hertrouwt hij met Rosalie Vos uit Coevorden. Enkele jaren later doet hij de juwelierszaak over aan Simon, de jongste zoon uit zijn eerste huwelijk. Over Simons bijzondere levensverhaal valt meer te lezen bij het pand Voorstraat 75.
Ook oudste zoon Isaäc wordt ondernemer. Hij begint een drogisterij annex fotografiezaak in de Linnaeusstraat in Amsterdam-Oost. In de oorlog duikt Isaäc met zijn vrouw Rita Hoek onder in Ede. Hun dochtertjes Hanna Jetty (1936) en Jenny Lina (1938) zijn ondergebracht in Bennekom. De gastfamilie laat de meisjes regelmatig in de straat spelen waar hun ouders zitten, zodat de onderduikers hun kinderen kunnen zien en horen.
Isaäc en Rita worden verraden. Hun dochtertjes overleven de Tweede Wereldoorlog en groeien daarna op bij hun oom Simon en tante Nel in Amsterdam.
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
