Tzum (Tsjom)
Tzum
Tzum (Fries: Tsjom) is een typisch terpdorp met een beroemde kerktoren. Het ligt ongeveer vier km ten zuidoosten van elfstedenstad Franeker en maakt deel uit van de gemeente Waadhoeke.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
Tzum (Fries: Tsjom) is een typisch terpdorp. Het ligt ongeveer vier km ten zuidoosten van elfstedenstad Franeker en maakt deel uit van de gemeente Waadhoeke. Het telt ca. 1100 inwoners.
Op de vrij hoge en omvangrijke terp staat de kerk met daarnaast de in de wijde omtrek opvallende toren. De toren is 72 meter hoog, er wordt beweerd dat dit de hoogste is van Fryslân. De kerk ligt aan de route van het St. Jabikspaad.
Het dorp heeft een mooie oude dorpskern met diverse winkeltjes voor de eerste levensbehoefte zoals een bakker, een zelfslachtende slager en je kunt hier nog kamperen bij de boer, wat gaan drinken in het café en een ijsje kopen in de cafetaria.
Wanneer kom jij Tzum ontdekken?
-
Franeker bevrijd
Franeker bevrijd
Op 15 april 1945 wordt Franeker bevrijd. ‘s Middags bereikt een verkenningseenheid van de Royal Canadian Dragoons, komend vanuit Leeuwarden, als eerste de stad. Diezelfde dag trekken de overgebleven Duitse militairen zich terug richting Harlingen. Om hun aftocht te dekken blazen ze de brug aan het Leeuwarderend op.
In de vroege ochtend van zondag 15 april heerst in Franeker een gespannen stilte. Volgens de geruchten zouden de Canadezen Leeuwarden al in handen hebben en nu onderweg zijn naar Franeker. Reikhalzend wordt naar de komst van de Tommies uitgekeken. Maar er zijn nog Duitse soldaten in de stad. Dan wordt de stilte verscheurd door drie geweerschoten die waarschuwen voor een enorme ontploffing.
Om hun aftocht in de richting van Harlingen te dekken, blazen de bezetters de brug aan het Leeuwarderend, die meestal Saakstra’s brug wordt genoemd, op. Saakstra’s brug is een essentieel punt in de enige doorgaande route van Leeuwarden naar de havenstad. Het taaie stalen bouwwerk geeft zich echter niet zomaar gewonnen. Tot vijf maal toe moet er een springlading tot ontploffing worden gebracht, alvorens de Duitsers het genoeg vinden en haastig vertrekken. De omliggende panden lopen veel schade op. Vooral het Bondshotel, tegenwoordig de Stadsherberg, moet het ontgelden.
Onmiddellijk beginnen de inwoners van Franeker aan een provisorisch herstel. Bij het station liggen spoorstaven, die door een grote groep mannen op de schouder naar de brug worden gedragen en van kant naar kant worden gelegd. Bielzen komen daar overheen te liggen. Als het werk bijna klaar is, staat de eerste Canadese verkenningswagen al te wachten. In de middag rijdt een grote colonne Canadees oorlogsmaterieel, waaronder tanks, over de straatweg vanaf Leeuwarden naar Franeker.
Van heinde en ver is de plaatselijke bevolking naar de straatweg gegaan om het spektakel te bekijken. Aangekomen in Franeker volgt een ware zegetocht door de stad. ’s Avonds trekt het zware materieel zich weer terug richting Leeuwarden, maar de volgende dag, maandag 16 april, rijdt de colonne opnieuw door Franeker om op te rukken naar Harlingen.
De Canadezen vestigen een hoofdkwartier in het monumentale stadhuis. Ze blijven er nog tot het eind van 1945, alvorens terug te keren naar huis.
